Warto wiedzieć, co wchodzi w skład spadku po zmarłym, a czego nie można po nim odziedziczyć. Dzisiaj postaram się przybliżyć to, wydawałoby się nieskomplikowane, zagadnienie z zakresu prawa spadkowego.
Spadek po zmarłym to nie tylko majątek zmarłego, mający fizyczną postać, tj.: dom, działka, samochód lecz ogół praw i obowiązków, które należały do spadkodawcy w chwili śmierci. Dane prawo lub obowiązek może wejść do masy spadkowej, jeżeli: a) ma charakter majątkowy, b) nie jest ściśle związane z osobą zmarłego, c) nie przechodzi na inne osoby na mocy odrębnych przepisów.
Co wchodzi w skład spadku?
Do spadku wchodzą w szczególności następujące prawa majątkowe:
a) własność – jej przedmiotem mogą być nieruchomości, tj.: domy, mieszkania, lokale, grunty lub ruchomości, tj.: samochody, maszyny, surowce, dzieła sztuki, biżuteria;
b) udziały we współwłasności nieruchomości lub ruchomości;
c) prawo użytkowania wieczystego gruntów – spadkobiercy wchodzą w prawa i obowiązki użytkownika wieczystego;
d) spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu – ograniczone prawo rzeczowe, polegające na prawie do korzystania z lokali wchodzących w skład spółdzielni mieszkaniowych; ogół praw i obowiązków jest zbliżony do praw właściciela, jednak formalnym właścicielem lokalu pozostaje spółdzielnia;
e) służebności gruntowe – ograniczone prawa rzeczowe, tj. prawo przejazdu przez działkę; służebności te dziedziczone są wraz z prawem własności do nieruchomości na rzecz której zostały ustanowione;
f) posiadanie – stan faktyczny, polegający na rzeczywistym władaniu rzeczą; „dziedziczenie posiadania” może mieć znaczenie np. przy zasiedzeniu nieruchomości – uwzględnienie okresu samoistnego posiadania spadkodawcy przy obliczaniu biegu terminu zasiedzenia nieruchomości;
g) wierzytelności – wynikające z umów zawartych przez spadkodawcę (np. niespłacona pożyczka, zaległy czynsz za wynajmowane mieszkanie, zaległa płatność za fakturę), bezpodstawnego wzbogacenia (osiągnięcia korzyści majątkowej kosztem spadkodawcy bez podstawy prawnej), czynów niedozwolonych (np. odszkodowanie za wypadek komunikacyjny);
h) papiery wartościowe np. akcje, obligacje, weksle, czeki, bony skarbowe;
i) prawa autorskie majątkowe np. tantiemy;
j) prawa własności przemysłowej np. patent;
k) roszczenia z tytułu zachowku przysługującego spadkodawcy.
W skład spadku nie wchodzą natomiast prawa i obowiązki ściśle związane z osobą spadkodawcy, tj.:
a) uprawnienie do renty przyznanej w związku z wypadkiem powodującym uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia;
b) prawo wynikające z umowy dożywocia;
c) spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu – prawo do korzystania z lokalu mieszkalnego, stanowiącego własność spółdzielni; konstrukcyjnie zbliżone do najmu; dziedziczeniu podlega jedynie wkład uiszczony za uzyskanie prawa lokatorskiego;
d) służebność osobista – podobna konstrukcyjnie do służebności gruntowej, ale charakteryzująca się ścisłym związkiem z osobą na rzecz której jest ustanawiana; wygasa z chwilą śmierci uprawnionego;
e) prawo wynikające z umowy użytkowania;
f) alimenty;
g) wszelkie prawa o charakterze niemajątkowym np. żądanie rozwodu;
h) prawa i obowiązki przechodzące w chwili śmierci spadkodawcy na inne określone osoby, niezależnie od samego spadkobrania;
i) roszczenie o zadośćuczynienie za doznaną krzywdę; wyjątkiem jest sytuacja, gdy zostało ono uznane na piśmie albo gdy powództwo zostało już wytoczone za życia spadkodawcy;
j) prawa do świadczeń emerytalnych i rentowych.
W skład spadku wchodzą również długi spadkodawcy, wynikające z:
a) zawartych przez niego umów;
b) popełnionych czynów niedozwolonych;
c) niewykonania lub nienależytego wykonania umowy.
Wobec powyższego należy stwierdzić, że w skład spadku po zmarłym wchodzą nie tylko prawa własności rzeczy, lecz również inne praw majątkowe.
Pozdrawiam
Michał Gruchacz
radca prawny
* Tekst nie stanowi porady ani opinii prawnej, jest wyłącznie poglądem autora.
