Skip to main content

Ustawodawca zabezpieczył interesy pracowników gwarantując im w określonych sytuacjach wypłatę odszkodowania (przykłady takich sytuacji poniżej). Kodeks pracy uzależnia wysokość odszkodowania od wynagrodzenia danego pracownika, które zazwyczaj stanowi jego wielokrotność. Problemem z obliczeniem podstawy odszkodowania może pojawić się gdy w skład naszego wynagrodzenia wchodzą „zmienne” składniki.

Kiedy pracownikowi przysługuje odszkodowanie?

Odszkodowanie przysługuje pracownikowi m.in.:

  1. z tytułu skróconego okresu wypowiedzenia umowy o pracę – w wysokości wynagrodzenia za pozostałą część okresu wypowiedzenia ( 361§ 1 k.p);
  2. w związku z bezprawnym rozwiązaniem umowy o pracę – w wysokości wynagrodzenia za okres od 2 tygodni do 3 miesięcy, nie niższej jednak od wynagrodzenia za okres wypowiedzenia (art. 45 i nast. k.p.);
  3. który rozwiązał umowę o pracę bez wypowiedzenia z powodu ciężkiego naruszenia przez pracodawcę podstawowych obowiązków wobec niego – w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia, a jeżeli umowa o pracę została zawarta na czas określony – w wysokości wynagrodzenia za czas, do którego umowa miała trwać, nie więcej jednak niż za okres wypowiedzenia (art. 55 k.p.);
  4. z którym rozwiązano umowę o pracę bez wypowiedzenia z naruszeniem przepisów – w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia, a jeżeli umowa o pracę została zawarta na czas określony – w wysokości wynagrodzenia za czas, do którego umowa miała trwać, nie więcej jednak niż za okres wypowiedzenia (art. 58 k.p.);
  5. z tytułu wygaśnięcia umowy o pracę z powodu śmierci pracodawcy – w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia ( 632 k.p.);
  6. w związku z niewydaniem w terminie lub wydaniem niewłaściwego świadectwa pracy – w wysokości wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy z tego powodu, nie dłuższy jednak niż 6 tygodni (art. 99 k.p.);
  7. w związku z rozwiązaniem umowy z młodocianym w sytuacji gdy lekarz orzeknie, że dana praca zagraża jego zdrowiu, a pracodawca nie ma możliwości przeniesienia go do innej pracy – w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia (art. 201 k.p.).

Jak obliczyć wysokość odszkodowania dla pracownika?

Przy obliczeniu odszkodowania stosuje się zasady takie jak przy ustalaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop. Wynika to z § 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy.

W celu obliczenia wysokości odszkodowania przede wszystkim należy wyznaczyć jego podstawę, uwzględniając stałe i zmienne składniki wynagrodzenia. Składniki stałe nie wymagają wyliczeń, przyjmuje się je w wysokości należnej w miesiącu nabycia prawa do odszkodowania. Składniki zmienne natomiast przysługujące za okresy nie dłuższe niż jeden miesiąc wypłacone w okresie trzech miesięcy przed nabyciem prawa do odszkodowania należy wyliczyć w przeciętnej wysokości z tego okresu. Składniki zmienne przysługujące za okresy dłuższe niż miesiąc – w średniej wysokości wypłaconej w okresie 12 miesięcy bezpośrednio poprzedzających miesiąc nabycia prawa do odszkodowania. Przy czym trzeba pamiętać, o wyłączeniu niektórych składników ze stosunku pracy, tak jak przy liczeniu wynagrodzenia urlopowego i ekwiwalentu (m.in. jednorazowych, nieperiodycznych wypłat, nagród jubileuszowych, wynagrodzeń chorobowych).

Tak otrzymaną podstawę należy pomnożyć przez odpowiednią liczbę miesięcy, za które przysługuje odszkodowanie lub podzielić ją na pół, gdy przysługuje ono w wysokości wynagrodzenia za dwa tygodnie.

Odszkodowanie dla pracownika wypłacane są w kwocie brutto czy netto?

Odszkodowania wyliczane na podstawie wynagrodzenia przysługującego pracownikowi nie podlegają opodatkowaniu a także wyłączone są ze składek ubezpieczenia społecznego. Zatem odszkodowania wypłacane są w kwocie brutto.

Przykład

Pracodawca rozwiązał umowę o pracę bez wypowiedzenia z Panem Darkiem, bez wskazania przyczyny jej rozwiązania. Pan Darek pracował u tego pracodawcy 8 lat, zarabiając 3 500 zł pensji zasadniczej i 1% premii miesięcznej od sprzedaży. Pracownik zdecydował się dochodzić odszkodowania, które przysługuje mu w wysokości 3 miesięcy (okres wypowiedzenia).

W celu obliczenia podstawy odszkodowania, do wynagrodzenia zasadniczego należy dodać premie miesięczną, zatem należałoby zliczyć premie wypłacone w okresie 3 miesięcy poprzedzających bezpośrednio miesiąc nabycia prawa do odszkodowania.

Premie łącznie: 330 zł + 290,50 zł + 380 zł =  1 000,50 zł

Premie średnio: 333,50 zł (1 000,50 : 3)

Podstawą odszkodowania będzie wynagrodzenie w wysokości 3 500 zł + 333,50 zł = 3 833,50 zł

Panu Darkowi przysługuje odszkodowanie w wysokości 11 500,50 zł (trzymiesięczne wynagrodzenie).

 

Autor:

mgr Karolina Luty