Osoba dziedzicząca po zmarłym, aby w obrocie gospodarczym (wobec osób trzecich) uzyskać status spadkobiercy powinna legitymować się postanowieniem sądu o stwierdzeniu nabycia spadku lub zarejestrowanym aktem poświadczenia dziedziczenia sporządzonym przez notariusza. Zgodnie z treścią art. 1028 kodeksu cywilnego względem osoby trzeciej, która nie rości sobie praw do spadku z tytułu dziedziczenia, spadkobierca może udowodnić swoje prawa wynikające z dziedziczenia tylko stwierdzeniem nabycia spadku albo zarejestrowanym aktem poświadczenia dziedziczenia.
Domniemywa się, że osoba, która uzyskała stwierdzenie nabycia spadku albo poświadczenie dziedziczenia, jest spadkobiercą. Przeciwko domniemaniu wynikającemu ze stwierdzenia nabycia spadku nie można powoływać się na domniemanie wynikające z zarejestrowanego aktu poświadczenia dziedziczenia. Oznacza to, że w przypadku istnienia zarówno postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku jak i zarejestrowanego aktu poświadczenia dziedziczenia ewentualne sprzeczności w ich treści są rozstrzygane na korzyść sądowego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku.
Kiedy może nastąpić stwierdzenie nabycia spadku?
Warto podkreślić, że stwierdzenie nabycia spadku (poświadczenie dziedziczenia) nie może nastąpić przed upływem sześciu miesięcy od otwarcia spadku, chyba że wszyscy znani spadkobiercy złożyli już oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku. Oznacza to, że stwierdzenie nabycia spadku (poświadczenia dziedziczenia) może nastąpić dopiero po upływie sześciu miesięcy od chwili śmierci spadkodawcy. Wyjątkiem jest sytuacja, w której wszyscy spadkobiercy (przed upływem przysługującego im sześciomiesięcznego terminu na podjęcie decyzji co do przyjęcia lub odrzucenia spadku) złożyli już oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku.
Zgodnie z treścią art. 1025 kodeksu cywilnego wniosek o stwierdzenie nabycia spadku może złożyć osoba mającą w tym interes. Warto wskazać, że podmiotem legitymowanym do złożenia takiego wniosku jest nie tylko spadkobierca, lecz również każda osoba mająca w tym interes np. wierzyciel spadkodawcy, który chce dochodzić zapłaty długu od spadkobierców.
Sporządzenie aktu poświadczenia dziedziczenia następuje na podstawie przepisów ustawy prawo o notariacie, a dokładnie rozdziału 3a tej ustawy. Zgodnie z przepisami tej ustawy notariusz sporządza akt poświadczenia dziedziczenia ustawowego lub testamentowego, z wyłączeniem dziedziczenia na podstawie testamentów szczególnych.
Aby uzyskać akt poświadczenia dziedziczenia po pierwsze konieczna jest zgoda wszystkich spadkobierców co do osób wchodzących w skład kręgu spadkobierców, wysokości przysługujących im udziałów oraz podstawy dziedziczenia (ustawa lub testament). Jakikolwiek spór w tym zakresie powoduje konieczność wszczęcia postępowania sądowego o stwierdzenie nabycia spadku. Po drugie u notariusza muszą stawić się jednocześnie wszystkie osoby wchodzące w krąg spadkobierców ustawowych i testamentowych.
Oceniając wady i zalety uzyskania zarejestrowanego aktu poświadczenia dziedziczenia należy wskazać, że niewątpliwym plusem aktu poświadczenia dziedziczenia jest szybkość uzyskania statusu spadkobiercy, z kolei minusem jest konieczność jednoczesnego stawienia się u notariusza wszystkich spadkobierców. Wobec tego wydaje się, że co do zasady uzyskanie aktu poświadczenia dziedziczenia jest lepszym rozwiązaniem od postępowania sądowego w przypadku braku sporu pomiędzy spadkobiercami. W przypadku sporu pomiędzy spadkobiercami pozostaje jedynie droga sądowa.
Pozdrawiam i do zobaczenia w przyszłym tygodniu 🙂
Michał Gruchacz
*Tekst nie stanowi porady ani opinii prawnej jest wyłącznie poglądem autora. Jeżeli potrzebujesz wsparcia w zakresie prawa spadkowego, zachęcamy do kontaktu.
