W przypadku prowadzenia pojazdu mechanicznego pod wpływem alkoholu to czy kierowca popełnił przestępstwo czy wykroczenie zależne jest od poziomu stężenia alkoholu we krwi (temat ten został omówiony w poprzednim tekście – Co grozi za jazdę pod wpływem). Wyznaczanie tak ścisłej granicy w przypadku środka odurzającego nie jest możliwe na gruncie obecnie obowiązujących przepisów karnych.
Co to jest stan pod wpływem środka odurzającego?
Przyjmuje się, że za stan „pod wpływem” środka odurzającego należy rozumieć stan bezpośredniego oddziaływania na ośrodkowy układ nerwowy, przede wszystkim zakłócenia czynności psychosomatycznych. Stan ten ma wywoływać analogiczny skutek jak w przypadku spożycia alkoholu powodującego „stan nietrzeźwości” (powyżej 0,5%0 ).
Co to jest stan po użyciu środka odurzającego?
Od stanu „pod wpływem” odróżnia się stan „po użyciu” środka działającego podobnie do alkoholu (w tej kategorii mieszczą się m.in. środki odurzające), który niesie za sobą skutki równoważne ze stanem „po użyciu” alkoholu (od 0,2%0 do 0,5%0 ).
W obecnie obowiązującym stanie prawnym brak jest definicji legalnych stanu „pod wpływem środka odurzającego” – którym posługuje się art. 178a § 1 kodeksu karnego oraz stanu „po użyciu środka podobnie działającego do alkoholu” – którym posługuje się art. 87 § 1 kodeksu wykroczeń.
Każdorazowa ocena wpływu środka odurzającego na kierującego
Wobec tego organ ścigania jest zatem zobowiązany do każdorazowej oceny czy środek ten miał realny wpływ na sprawność psychosomatyczną kierującego pojazdem w stopniu podobnym do „stanu nietrzeźwości”, czy ma do czynienia jedynie ze stanem zbliżonym do stanu „po użyciu” alkoholu. Odróżnienie stanu „pod wpływem” i „po użyciu” środka odurzającego oparte jest na kryterium jakościowym (indywidualnym oddziaływaniu środka odurzającego na zachowania behawioralne kierowcy), a nie ilościowym jak w przypadku alkoholu.
Ocena kwalifikacji prawnej czynu wymaga wobec tego specjalistycznego badania, które powinno być połączone z ekspertyzą biegłych. Samo badanie narkotestem, który stwierdza jedynie obecność w ślinie kierowcy środka odurzającego jest niewystarczające do skazania za przestępstwo z art. 178a § 1 kodeksu karnego.
Wobec tego kierowcy powinno zależeć na ustaleniu, że prowadził auto „po użyciu” środka odurzającego. Wówczas zostanie bowiem skazany za wykroczenie z art. 87 § 1 kodeksu wykroczeń, a nie za przestępstwo z art. 178a § 1 kodeksu karnego.
Po pierwsze oznacza to mniejszą karę za swoje zachowanie, które jest wtedy zagrożone jedynie karą aresztu (od 5 do 30 dni) lub grzywny (od 50 zł do 5 000 zł). W przeciwieństwie do przestępstwa z art. 178a § 1 kodeksu karnego, które zagrożone jest karą grzywny od 100 zł (10 stawek dziennych po 10 zł) do 1 080 000 zł (540 stawek dziennych po 2 000 zł), karą ograniczenia wolności od miesiąca do 2 lat albo karą pozbawienia wolności od miesiąca do lat 2.
Po drugie w przypadku popełnienia wykroczenia z art. 87 § 1 kodeksu wykroczeń zakaz prowadzenia pojazdów może zostać orzeczony przez sąd na okres od 6 miesięcy do 3 lat. Z kolei w przypadku popełnienia przestępstwa z art. 178a § 1 kodeksu karnego zakaz prowadzenia pojazdów może zostać orzeczony na okres od 3 do 15 lat.
Dodatkowo popełnienie przestępstwa z art. 178a § 1 kodeksu karnego – w przeciwieństwie do wykroczenia z art. 87 § 1 kodeksu wykroczeń – wiąże się z koniecznością zapłaty świadczenia pieniężnego na Fundusz Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej w kwocie od 5 000 zł do 60 000 zł.
Pozdrawiam
Michał Gruchacz
radca prawny
* Tekst nie stanowi porady ani opinii prawnej jest wyłącznie poglądem autora.
