Wnioski o wydanie zgody na odstępstwo od przepisów techniczno-budowlanych dla samowoli budowlanej nie rozpatrzone do 18.09.2020 r. nie zostaną uwzględnione. Jest to konsekwencja wchodzącej w życie dzień później dużej nowelizacji ustawy prawo budowlane. Inwestorzy, którzy chcą skorzystać z obecnych – bardziej przyjaznych przepisów – muszą się spieszyć.
Od 22.08.2018 r. inwestorzy chętnie korzystają z dobrodziejstwa art. 9 ustawy prawo budowlane w postępowaniach legalizacyjnych, mimo że nie zawsze udaje im się uzyskać zgodę na odstępstwa od przepisów techniczno-budowlanych.
Zgoda na odstępstwo od przepisów techniczno-budowlanych
Właściciele budynków będących samowolą budowlaną lub zrealizowanych niezgodnie z projektem budowlanym bez uzyskania zamiennej decyzji o pozwoleniu na budowę, mogą podjąć próbę uzyskania zgody na odstępstwo od przepisów techniczno-budowlanych w celu ułatwienia przebiegu postępowania legalizacyjnego. Zgoda na odstępstwo jest brana pod uwagę w postępowaniu legalizacyjnym i jej zakres ma wpływ na ostateczne rozstrzygnięcie organu. O zgodę występuje organ nadzoru do ministra właściwego do spraw budownictwa (obecnie jest to minister rozwoju). Choć często inwestorzy dostają odmowy, to jednak jest relatywnie dużo odstępstw, zwłaszcza w zabudowie śródmiejskiej.
Dzieje się tak dlatego, że obowiązujący art. 9 ustawy prawo budowlane jest nieprecyzyjny. Zgodnie z treścią tego przepisu organ administracji architektoniczno-budowlanej, po uzyskaniu upoważnienia ministra, który ustanowił przepisy techniczno-budowlane, w drodze postanowienia, udziela bądź odmawia zgody na odstępstwo. Przepis nie precyzuje więc na jakim etapie inwestycji zgoda jest uzyskiwana. Taka „prowłaścicielska” interpretacja jest potwierdzana przez orzecznictwo, np. wyrok NSA z dnia 29.08.2018 r. (sygn. II OSK 2180/16).
Uzyskanie zgody na odstępstwo od przepisów techniczno-budowlanych może ułatwić postępowanie legalizacyjne właśnie dzięki temu, że stan niezgodny z przepisami może zostać uznany za prawidłowy. W szczególnych przypadkach może to uchronić inwestora przed nakazem rozbiórki, np. w przypadku budynków usytuowanych niezgodnie z warunkami technicznymi.
Co zmienia nowelizacja ustawy?
Nowelizacja ustawy prawo budowlane zmienia istotnie zasady wydawania zgody i utrudni wielu inwestorom oraz właścicielom nieruchomości drogę do zalegalizowania całości bądź części budynku.
Nowela do art. 9 ust. 2 dodaje zdanie, że zgoda na odstępstwo może być wydana przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na budowę albo decyzji o zmianie pozwolenia na budowę. Wniosek do ministra (za pośrednictwem organu) też trzeba złożyć przed przystąpieniem do prac budowlanych. Co ważne nowo dodany ustęp 5 tego przepisu przesądza, że odstępstwa nie dopuszcza się również w postępowaniach, o których mowa w nowo dodanym rozdziale 5a ustawy prawo budowlane – postępowań w sprawie rozpoczęcia i prowadzenia robót budowlanych z naruszeniem ustawy.
Należy podkreślić, że zgodnie z przepisami przejściowymi do wniosków o udzielenie odstępstwa od przepisów techniczno-budowlanych złożonych do organów administracji architektoniczno-budowlanej i nierozpatrzonych przez te organy przed dniem wejścia w życie ustawy stosuje się już nowe przepisy. Oznacza to, że jeżeli organ nie rozpatrzy do 18.09.2020 r. wniosku właściciela lub inwestora o wydanie zgody na odstępstwo od przepisów nie zostanie on już rozpatrzony na mocy obecnie obowiązujących przepisów.
W przypadku wątpliwości, sprawę powinien przeanalizować doświadczony radca prawny, który udzieli fachowego wsparcia.
Michał Gruchacz
radca prawny
