W dzisiejszym tekście będę kontynuował problematykę odmowy uznania rozwodu zagranicznego. Już w tym miejscu zapraszam Cię do lektury pierwszej części tekstu:
Odmowa uznania rozwodu zagranicznego (1)
Przez pojęcie rozwodu zagranicznego będę rozumiał rozwód orzeczony w państwie nie należącym do UE oraz rozwód, który nie jest objęty zakresem zastosowania żadnej umowy międzynarodowej.
Przesłanki nieuznania rozwodu zagranicznego
Przypadki odmowy uznania rozwodu zagranicznego zostały szczegółowo wskazane w art. 1146 § 1 kodeksu postępowania cywilnego. W poprzednim tekście omówiłem pierwsze cztery przypadki, w których nastąpi odmowa uznania rozwodu zagranicznego tj.: nieprawomocność orzeczenia mającego podlegać uznaniu w RP, naruszenie przepisów o wyłącznej jurysdykcji sądów polskich, pozbawienie pozwanego możliwości obrony poprzez nienależyte doręczenie pisma wszczynającego postępowanie, pozbawienie strony możliwości obrony w toku postępowania.
Piątą przesłanką odmowy uznania rozwodu zagranicznego jest sytuacja, w której sprawa o rozwód między tymi samymi stronami zawisła w RP wcześniej niż przed sądem państwa obcego z którego pochodzi orzeczenie rozwodowe.
Przesłanka ta odnosi się do tzw. zawisłości postępowania, która zgodnie z prawem polskim wyznacza moment doręczenia pozwu stronie przeciwnej. Natomiast kwestie zawisłości sprawy przed sądem państwa obcego należy oceniać zgodnie z przepisami procesowymi tego państwa.
Szósta przesłanka odmowy uznania orzeczenia dotyczy tzw. powagi rzeczy osądzonej tj. sytuacji, w której orzeczenie rozwodowe podlegające uznaniu w RP jest sprzeczne z wcześniej wydanym prawomocnym orzeczeniem sądu polskiego albo wcześniej wydanym prawomocnym orzeczeniem sądu państwa obcego, spełniającym przesłanki jego uznania w RP, zapadłymi w sprawie o rozwód między tymi samymi stronami.
Jak widać powaga rzeczy osądzonej dotyczy nie tylko orzeczenia polskiego, lecz również wcześniejszego orzeczenia państwa obcego spełniającego przesłanki do uznania go w RP.
Ostatnią przesłanką odmowy uznania rozwodu zagranicznego jest klauzula porządku publicznego. Przesłanka ta znajdzie zastosowanie gdy uznanie rozwodu zagranicznego byłoby sprzeczne z podstawowymi zasadami porządku prawnego RP. Oznacza to, że uznanie takiego orzeczenia ma doprowadzić do skutków prawnych sprzecznych z fundamentalnymi standardami polskiego prawa.
Przez podstawowe zasady porządku prawnego RP należy rozumieć zasady konstytucyjne oraz zasady innych dziedzin prawa takich jak np. prawo rodzinne czy prawo procesowe. Klauzula porządku publicznego obejmuje również podstawowe zasady ponadnarodowego porządku prawnego, w szczególności prawa europejskiego.
Klauzula porządku publicznego w ujęciu procesowym dotyczy podstawowych zasad postępowania sądowego tj. zasada równości stron, zasada kontradyktoryjności (prowadzenia sporu przez strony).
Przykładem orzeczenia sądu zagranicznego sprzecznego z klauzulą porządku publicznego jest sytuacja w której skutki prawne tego orzeczenia są nie do pogodzenia z samą koncepcją określonej instytucji prawnej przewidzianej w polskim prawie np. rozwodem.
Ocena czy orzeczenie (skutki uznania orzeczenia) nie narusza tych zasad powinna być dokonywana w sposób wyjątkowo ostrożny, przy uwzględnianiu okoliczności danej sprawy.
To tyle w temacie odmowy uznania zagranicznego rozwodu 🙂
Pozdrawiam serdecznie
Michał Gruchacz
radca prawny
* Tekst nie stanowi porady ani opinii prawnej, jest wyłącznie poglądem autora.
