Co do zasady między małżonkami istnieje wspólność ustawowa małżeńska, która powstaje z chwilą zawarcia małżeństwa. Wyjątkami od tej zasady są sytuacje w których małżonkowie zawarli w formie aktu notarialnego umowę o rozdzielności majątkowej. Ustrój rozdzielności majątkowej powoduje, że każdy ze współmałżonków odpowiada sam za swoje długi. A jak sytuacja wygląda w przypadku wspólności ustawowej?
Małżeńska wspólność majątkowa
W przypadku wspólności ustawowej mamy do czynienia z trzema majątkami, tj. z majątkiem wspólnym oraz dwoma majątkami osobistymi małżonków.
Co wchodzi w skład majątku wspólnego małżonków?
W dużym skrócie można powiedzieć, że w skład majątku wspólnego wchodzi wszystko co małżonkowie nabyli podczas trwania małżeństwa (art. 31 k.r.o.). Natomiast majątkiem osobistym małżonków są m.in. środki uzyskane przez dziedziczenie bądź darowiznę, przedmioty nabyte przed zawarciem małżeństwa lub nabyte za składników majątku osobistego, czy też nagrody za osobiste osiągnięcia (art. 33 k.r.o.).
Odpowiedzialność za długi współmałżonka
Odpowiedzialność za długi współmałżonka kształtuje się różnie i zależy od tego kiedy i w jaki sposób ten dług powstał.
Mianowicie w przypadku zawarcia umowy przez oboje małżonków oczywistym jest, że odpowiadają oni zarówno majątkiem wspólnym, jak i osobistym. Oznacza to, że komornik będzie mógł się zaspokajać z majątku każdego z nich, również z przedmiotów nabytych przed zawarciem związku małżeńskiego.
Gdy jeden z małżonków zawarł umowę za zgodą drugiego małżonka, a więc w przypadku gdy stroną umowy jest jeden z nich a drugi jedynie wyraził zgodę na jej zawarcie, wówczas odpowiedzialność ogranicza się do majątku wspólnego oraz do majątku osobistego tego z małżonków, który zawarł umowę. Zatem wierzyciel nie będzie mógł egzekwować swojej należności z przedmiotów należących do majątku osobistego małżonka, który jedynie wyraził zgodę. Będzie mógł natomiast zaspokajać się z wynagrodzenia za pracę obu małżonków (art. 41 §1 k.r.o.).
W sytuacji:
a. zawarcia umowy przez jednego z małżonków bez zgody drugiego
b. gdy zobowiązanie nie wynika z czynności prawnej (lecz wynika np.: z czynu niedozwolonego, bezpodstawnego wzbogacenia, zobowiązania alimentacyjnego)
c. powstało przed powstaniem wspólności majątkowej,
wówczas egzekucja komornicza może być prowadzona jedynie z majątku osobistego dłużnika, a więc tego z małżonków którego dług dotyczy (art. 41 §2 i §3 k.r.o.).
Zatem w zależności od sposobu powstania długu, odpowiedzialność może być nieograniczona, bądź ograniczać się do majątku wspólnego i osobistego małżonka (dłużnika) lub jedynie do osobistego małżonka będącego dłużnikiem.
Jak małżonek dłużnika może się bronić w postępowaniu egzekucyjnym?
Małżonek dłużnika, którego odpowiedzialność jest wyłączona może skorzystać z tzw. powództwa przeciwegzekucyjnego, który obejmuje dwa rodzaje powództw – opozycyjne (o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności) i interwencyjne (o zwolnienie przedmiotu spod egzekucji).
W sytuacji, gdy przeciwko małżonkowi dłużnika została wydana klauzula wykonalności mimo iż nie ponosi on odpowiedzialności za zaciągnięte zobowiązanie współmałżonka może on wystąpić do sądu z powództwem opozycyjnym (art. 840 k.p.c.). W wypadku skutecznego podniesienia zarzutów sąd uwzględniając powództwo pozbawia wykonalności tytuł wykonawczy.
Innym instrumentem z którego może skorzystać jest powództwo interwencyjne (art. 841 k.p.c.). Dotyczy sytuacji, w której wobec małżonka dłużnika nie została wydana klauzula wykonalności, bowiem powództwo o zwolnienie przedmiotu spod egzekucji może wytoczyć jedynie osoba trzecia. Powództwo interwencyjne można wnieść w terminie miesiąca od dowiedzenia się o naruszeniu prawa.
W sytuacji egzekucji prowadzonej przeciwko współmałżonkowi warto jednak skorzystać z pomocy prawnika, który wskaże odpowiedni do naszej sytuacji środek ochrony prawnej i pomoże uwolnić się od odpowiedzialności za długi współmałżonka.
W naszej praktyce niejednokrotnie skutecznie pomogliśmy już klientom w takich sprawach. Wobec tego w razie potrzeby pozostajemy do Państwa dyspozycji.
Autor:
mgr Karolina Luty
