Najprostszym a zarazem najlepszym sposobem na uregulowanie kwestii spadkowych jest testament. Sporządzając testament masz wpływ na to, co dokładnie stanie się z Twoim majątkiem po śmierci.
Testament wspólny
Testament wspólny jest dokumentem zawierającym rozporządzenie majątkiem na wypadek śmierci, który jest sporządzony i podpisany wspólnie przez dwie osoby.
Jest to instytucja często wykorzystywana w wielu innych krajach, jednak w polskim systemie prawnym jest niedopuszczalna. Jak wskazuje art. 942 k.c. testament może zawierać rozrządzenia tylko jednego spadkodawcy.
Dlatego też testatorzy nie mogą w jednym testamencie składać wspólnych deklaracji odnoszących się do ich mienia. Sporządzenie takiego testamentu będzie skutkowało jego nieważnością i dziedziczeniem majątku spadkowego przez spadkobierców ustawowych.
Testament wzajemny
Skuteczną alternatywą dla testamentu wspólnego jest testament wzajemny. Testament wzajemny to w rzeczywistości dwa oddzielne dokumenty, w których obie strony (zazwyczaj są to małżonkowie lub długoletni partnerzy) powołują siebie nawzajem do dziedziczenia swojego majątku spadkowego.
W praktyce wygląda to tak, że w pierwszym dokumencie jedna osoba wskazuje drugą osobę jako spadkobiercę całego swojego majątku i na odwrót w drugim dokumencie druga osoba wskazuje tę pierwszą osobę jako spadkobiercę swojego majątku.
Należy mieć jednak na uwadze, że dokumenty te nie są od siebie w żaden sposób zależne, a nieważność jednego z nich nie skutkuje automatycznie nieważnością drugiego. Zatem sporządzając taki testament musimy być pewni co do zachowania wszelkich wymogów formalnych testamentu.
Jak sporządzić testament wzajemny ?
Kodeks cywilny nie reguluje żadnych szczególnych reguł co do sporządzania testamentów wzajemnych. Podlegają one zatem zasadom wymaganym dla każdego innego testamentu. Najlepiej i najbezpieczniej jest dokonać tej czynności w formie aktu notarialnego.
Jednak gdy chcemy go sporządzić samodzielnie (bez udziału notariusza) musimy pamiętać, by został on spisany w całości własnoręcznie (oczywiście nie zapominając o podpisie). Napisanie choćby małego fragmentu testamentu przez osobę inną niż testator może być podstawą do jego unieważnienia całości testamentu. Istotnym elementem testamentu jest również oznaczenie daty. Co prawda brak jej oznaczenia nie skutkuje nieważnością testamentu, ale może powodować problemy z określeniem, który z kilku sporządzonych testamentów został spisany później i tym samym określa ostatnią wolę spadkodawcy.
Wady i zalety testamentu wzajemnego
Testament wzajemny będzie korzystnym rozwiązaniem dla bezdzietnych małżonków lub bezdzietnych partnerów żyjących w nieformalnych związkach. Dziedziczenie ustawowe bowiem spowoduje, że do spadku powołani zostaną rodzice i rodzeństwo spadkodawcy, co przykładowo w przypadku posiadania wspólnych nieruchomości będzie prowadziło do powstania wielu problemów. Testament wzajemny pozwoli na wykluczenie tych osób od dziedziczenia.
Również w przypadku małżeństw wychowujących małoletnich dzieci to rozwiązanie wydaje się być najbardziej racjonalnym, bowiem po śmierci jednego z małżonków w wyniku dziedziczenia ustawowego część majątku przypadłaby małoletnim, co spowoduje, iż sprzedaż majątku np. domu czy samochodu będzie musiała być poprzedzona uzyskaniem zgody sądu.
W testamencie wzajemnym możemy również skorzystać z instytucji podstawienia. Polega ona na tym, że poza głównym spadkobiercą możemy wskazać także inną osobę, która będzie dziedziczyć nasz majątek na wypadek gdyby główny spadkobierca nie chciał bądź nie mógł dziedziczyć – na przykład z powodu swojej śmierci.
Należy jednak pamiętać, że testament wzajemny nie chroni przed zapłatą zachowku. Osoby wyłączone od dziedziczenia będą mogły w dalszym ciągu dochodzić od spadkobiercy zapłaty odpowiedniej kwoty tytułem zachowku.
I na koniec ważna informacja: testament może być w każdej chwili odwołany przez osobę która go sporządziła. Co za tym idzie, każda z osób, która sporządziła testament wzajemny będzie mogła go w każdej chwili odwołać lub zmienić (np. powołując do spadku kogoś innego), wynika to faktu, że każdy z tych testamentów stanowi odrębny dokument.
Pozdrawiam
mgr prawa
Karolina Luty
