Skip to main content

Służebność gruntowa jest ograniczonym prawem rzeczowym polegającym na obciążeniu jednej nieruchomości w celu zwiększenia użyteczności drugiej nieruchomości. Służebność gruntowa, ogranicza możność dysponowania nieruchomością obciążoną.

Wygaśnięcie służebności gruntowej – kiedy następuje?

Zgodnie z art. 293 kodeksu cywilnego służebność gruntowa wygasa wskutek niewykonywania przez lat dziesięć. Upływ 10-letniego terminu powoduje, że służebność gruntowa wygasa, jednakże nie powoduje to automatycznie wykreślenia jej z księgi wieczystej.
By służebność została wykreślona z księgi wieczystej należy złożyć wniosek do właściwego sądu z załączonym oświadczeniem uprawnionego potwierdzającym wygaśnięcie służebności.
Jeżeli jednak uprawniony nie zgadza się na wykreślenie służebności z księgi wieczystej, wówczas należy wystąpić na drogę postępowania sądowego. W tej sytuacji można skorzystać z powództwa o ustalenie (art. 189 k.p.c.), bądź o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym (art. 10 ust. 1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece).
Korzystniejszym, pod względem ciężaru dowodu, jest powództwo o ustalenie, bowiem wnosząc sprawę do sądu nie trzeba przedstawiać dowodów na potwierdzenie tego, że służebność nie była wykonywana. W tej sytuacji ciężar dowodu spoczywa na stronie, która domaga się utrzymania służebności.

Zniesienie służebności gruntowej

Służebność gruntową można znieść: za wynagrodzeniem (art. 294 k.c.), bądź bez wynagrodzenia (art. 295 k.c.).
Zniesienia służebności gruntowej za wynagrodzeniem może żądać właściciel nieruchomości obciążonej jeżeli wskutek zmiany stosunków służebność stała się dla niego szczególnie uciążliwa, a nie jest konieczna do prawidłowego korzystania z nieruchomości władnącej.
Zatem zniesienie służebności na podstawie art. 294 k.c. możliwe jest w sytuacji, gdy służebność co prawda spełnia swoje funkcje, jednak nie jest konieczna, a mankamenty wynikające z jej istnienia przewyższają korzyści, jakie przynosi (A. Sylwestrzak [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. M. Balwicka-Szczyrba, Warszawa 2022, art. 294.)

Przy czym zaznaczenia wymaga fakt, że wspomniana zmiana stosunków powinna dotyczyć sfery gospodarczej, a nie stosunków osobistych między właścicielem nieruchomości obciążonej a właścicielem nieruchomości władnącej.

Natomiast właściciel nieruchomości obciążonej może żądać zniesienia służebności gruntowej bez wynagrodzenia jeżeli służebność gruntowa utraciła dla nieruchomości władnącej wszelkie znaczenie.
Utrata znaczenia oznacza, że służebność nie jest już zupełnie konieczna dla nieruchomości władnącej. Te względy, które przemawiały za jej ustanowieniem, odpadły w całości na skutek upływu czasu lub zmienionych stosunków społeczno-gospodarczych (vide: S. Rudnicki, Komentarz…, 2006, s. 481; wyrok SN z 26.11.1999 r., III CKN 467/98, OSNC 2000/5, poz. 102).

Zrzeczenie się służebności gruntowej

Jednakże nie ma możliwości zniesienia służebności gruntowej jeżeli jest ona konieczna do prawidłowego korzystania z nieruchomości władnącej. W takim wypadku pozostaje jedynie porozumienie się z właścicielem nieruchomości władnącej uzyskując od niego oświadczenie o zrzeczeniu się służebności.
Zgodnie z art. 246 k.c. jeżeli uprawniony zrzeka się ograniczonego prawa rzeczowego, prawo to wygasa. Oświadczenie to uprawniony powinien złożyć właścicielowi nieruchomości obciążonej w formie pisemnej z podpisem notarialnie poświadczonym.

Autor:

mgr Karolina Luty

* Tekst nie stanowi porady prawnej ani opinii, jest wyłącznie poglądem autora.