Zadośćuczynienie za naruszenie praw pacjenta uregulowane jest w art. 4 ust. 1 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Zgodnie z treścią tego przepisu w razie zawinionego naruszenia praw pacjenta sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę na podstawie art. 448 kodeksu cywilnego.
Kiedy należy się zadośćuczynienie za złamanie praw pacjenta?
Prawa pacjenta, których naruszenie może skutkować obowiązkiem zapłaty wyżej wymienionego zadośćuczynienia dotyczą:
1) prawa do świadczeń zdrowotnych odpowiadających wymaganiom aktualnej wiedzy medycznej;
2) prawa do przejrzystej, obiektywnej, opartej na kryteriach medycznych procedury ustalającej kolejność dostępu do tych świadczeń w sytuacji ograniczonych możliwości udzielenia odpowiednich świadczeń zdrowotnych;
3) prawa do żądania, aby lekarz lub udzielająca świadczeń zdrowotnych pielęgniarka (położna) zasięgnęli opinii innego lekarza lub innej pielęgniarki (położnej). Lekarz, pielęgniarka (położna) mogą odmówić zasięgnięcia opinii innego lekarza lub innej pielęgniarki (położnej), jeżeli uznają, że żądanie pacjenta jest bezzasadne;
4) prawa do natychmiastowego udzielenia świadczeń zdrowotnych ze względu na zagrożenie zdrowia lub życia. W przypadku porodu pacjentka ma prawo do uzyskania świadczeń zdrowotnych związanych z porodem;
5) prawa do świadczeń zdrowotnych udzielanych z należytą starannością przez podmioty udzielające świadczeń zdrowotnych w warunkach odpowiadających określonym w odrębnych przepisach wymaganiom fachowym i sanitarnym;
6) prawa do informacji uzyskanej od lekarza oraz prawo do uzyskania informacji od pielęgniarki, położnej;
7) prawa do zachowania przez osoby wykonujące zawód medyczny, w tym udzielające świadczeń zdrowotnych, informacji związanych z pacjentem w tajemnicy (w tym dotyczących jego stanu zdrowia); 8) prawa do wyrażenia zgody na udzielenie określonych świadczeń zdrowotnych lub odmowy takiej zgody;
9) prawa do pisemnej zgody na wykonanie zabiegu operacyjnego lub innej procedury medycznej w rozumieniu ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, stwarzających podwyższone ryzyko dla pacjenta;
10) prawa do intymności i poszanowania godności osobistej, które obejmuje także prawo do umierania w spokoju i godności. Pacjent znajdujący się w stanie terminalnym ma prawo do świadczeń zdrowotnych zapewniających łagodzenie bólu i innych cierpień;
11) prawa do zgłoszenia sprzeciwu wobec opinii albo orzeczenia lekarza;
12) prawa do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego, w tym do dodatkowej opieki pielęgnacyjnej, przez którą rozumie się opiekę, która nie polega na udzielaniu świadczeń zdrowotnych, w tym także opiekę sprawowaną nad pacjentką w warunkach ciąży, porodu i połogu;
13) prawa do opieki duszpasterskiej w stacjonarnym zakładzie opieki zdrowotnej.
Kiedy nie przysługuje zadośćuczynienie za naruszenie praw pacjenta?
Należy wskazać, że zadośćuczynienie to nie przysługuje za naruszenie następujących praw pacjenta tj.:
1) prawo do przechowywania rzeczy wartościowych w depozycie w zakładzie opieki zdrowotnej;
2) prawo do informacji o rodzaju i zakresie świadczeń zdrowotnych udzielanych przez podmioty udzielające świadczeń zdrowotnych, w tym o profilaktycznych programach zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych realizowanych przez ten podmiot;
3) prawo do dostępu do dokumentacji medycznej dotyczącej jego stanu zdrowia oraz udzielonych mu świadczeń zdrowotnych.
Przepis art. 4 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta wskazuje wprost na te naruszenia praw pacjenta, które skutkują automatycznie naruszeniem dobra osobistego pacjenta. Wobec tego wystarczy aby pacjent udowodnił naruszenie konkretnego prawa pacjenta. Nie musi udowadniać, że prawo to stanowi jego prawnie chronione dobro osobiste. Należy podkreślić jednak, że podstawę do żądania zadośćuczynienia stanowi jedynie zawinione działanie naruszyciela danego prawa pacjenta.
Jaka może być wysokość zadośćuczynienia?
Sąd, ustalając wysokość ewentualnego zadośćuczynienia, weźmie pod uwagę okoliczności faktyczne danej sprawy tj. stopień krzywdy, zachowanie się sprawcy, wiek poszkodowanego. W razie naruszenia innych dóbr osobistych, które nie znajdują swojego odzwierciedlenia w przedmiotowym katalogu praw pacjenta, możliwe jest dochodzenie zadośćuczynienia bezpośrednio w oparciu o normy ogólne prawa cywilnego.
Pozdrawiam Cię serdecznie. W razie pytań dotyczących tematyki poruszonej w tym tekście zapraszam do kontaktu. Postaram się rozwiać wszelkie wątpliwości.
Michał Gruchacz
radca prawny
*Tekst nie stanowi porady ani opinii prawnej jest wyłącznie poglądem autora.
