Skip to main content

Najpierw należałoby odpowiedzieć na pytanie czym jest kara umowna ? Otóż kara umowna to ustalone z góry świadczenie pieniężne płatne w razie niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego.

O tym czy dane postanowienie umowne jest karą umowną decyduje przede wszystkim treść i cel postanowienia. Błędne nazwanie danego postanowienia umownego jako np. kara wadialna czy odszkodowanie umowne nie ma wpływu na taką ocenę. Jednak żeby uniknąć sporów dotyczących interpretacji określonego zapisu umownego warto poprawnie go nazwać.

Kara umowna ma na celu zastąpienie odszkodowania. Wierzyciel w przypadku zastrzeżenia na swoją rzecz kary umownej co do zasady nie może dochodzić odszkodowania przewyższającego zastrzeżoną karę umowną, chociażby jego szkoda byłaby realnie wyższa (tzw. zasada wyłączności kary umownej). Jednak strony mogą zmienić tą zasadę i wprowadzić możliwość dochodzenia odszkodowania przewyższającego karę umowną.

Ponadto kara umowna jest należna niezależnie od tego czy wierzyciel poniósł w ogóle realnie jakąkolwiek szkodę z powodu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego. Stanowi to wyraz zdecydowanego umocnienia pozycji wierzyciela. Nie musi on udowadniać powstania szkody ani jej wysokości. Wystarczy, że udowodni niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania niepieniężnego.

Czy kara umowna ulega przedawnieniu?

Kara umowna jest co do zasady jednym z dodatkowych (nieobowiązkowych) postanowień umownych. W takiej sytuacji oznacza to, że nieważność zobowiązania głównego rozciąga się również na karę umowną. Ponadto roszczenie o zapłatę kary umownej ulega przedawnieniu z upływem terminu przedawnienia roszczenia o świadczenie główne. Można powiedzieć, że kara umowna dzieli los zobowiązania głównego.

Przedmiotem kary umownej jest określona suma pieniężna. Może być ona wyrażona również w obcej walucie. Przepisy prawa cywilnego nie zawierają żadnej górnej granicy odnośnie wysokości kary umownej. Jest ona bowiem głównie związana z wartością przedmiotu świadczenia i potencjalną (możliwą) szkodą jaka może powstać wskutek niewykonania czy też nienależytego wykonania zobowiązania.

Dla skutecznego zastrzeżenia kary umownej konieczne jest ścisłe oznaczenie jej wysokości i waluty lub wskazanie konkretnego sposobu ustalenia jej wysokości najpóźniej w momencie jej zapłaty.

Kara umowna może być określona kwotowo (np. 1 000 zł) lub ułamkowo (5 % wartości świadczenia głównego). W przypadku kary umownej za opóźnienie lub zwłokę w wykonaniu zobowiązania jej wysokość ustala się poprzez wskazanie oprocentowania za każdy dzień niedochowania terminu – przy czym oprocentowanie to naliczane jest również od wartości świadczenia głównego. Wówczas kara umowna przypomina swoją konstrukcją odsetki za opóźnienie w płatności świadczenia pieniężnego.

Warto podkreślić, że kara umowna nie może być zastrzegana na wypadek niewykonania bądź nienależytego wykonania zobowiązania pieniężnego. Dla tego typu zobowiązań można zastrzegać odsetki umowne – wyższe od odsetek ustawowych za opóźnienie.

Należy zaznaczyć, że określając wysokość kary umownej warto jednak postępować racjonalnie mając na uwadze możliwość żądania przez dłużnika zmniejszenia jej wysokości poprzez tzw. miarkowanie kary umownej np. w przypadku rażącej dysproporcji pomiędzy powstałą szkodą, a wysokością kary umownej.

PS Miłego długiego czerwcowego weekendu 🙂

Pozdrawiam

Michał Gruchacz

radca prawny

* Tekst nie stanowi porady ani opinii prawnej jest wyłącznie poglądem autora.