Zarówno odszkodowanie jak i zadośćuczynienie są formą rekompensaty za poniesioną szkodę. Główna różnica pomiędzy nimi jest jednak taka, że odszkodowanie dotyczy szkody majątkowej, natomiast zadośćuczynienie związane jest z wystąpieniem krzywdy, czyli szkody niemajątkowej.
Co to jest odszkodowanie?
Odszkodowanie jest świadczeniem jakiego może domagać się osoba poszkodowana od osoby, która mu tę szkodę wyrządziła. Odszkodowanie ma charakter wymierny i dający się wyliczyć, a swym zakresem obejmuje uszczerbek w majątku jakiego doznała osoba poszkodowana w związku z zaistniałym zdarzeniem powodującym szkodę. Dotyczy zatem sfery zewnętrznej.
Poszkodowany dochodząc odszkodowania powinien dokonać dokładnego wyliczenia oraz przedstawić dowody wskazujące na wysokość doznanej szkody.
Ponadto, na mocy art. 444 § 1 k.c. poszkodowany ma możliwość żądania zapłaty odszkodowania z góry. Zgodnie z treścią przywołanego przepisu – na żądanie poszkodowanego zobowiązany do naprawienia szkody powinien wyłożyć z góry sumę potrzebną na koszty leczenia, a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą, także sumę potrzebną na koszty przygotowania do innego zawodu.
Odszkodowanie może obejmować zarówno faktycznie poniesione straty, jak również korzyści jakie poszkodowany mógłby osiągnąć, gdyby do zdarzenia powodującego szkodę nigdy nie doszło.
Co to jest zadośćuczynienie?
Zadośćuczynienie natomiast, jest formą rekompensaty za krzywdę, czyli różnego rodzaju doznanych cierpień fizycznych i psychicznych. Celem zadośćuczynienia jest łagodzenie skutków zdarzenia powodującego szkodę.
Zadośćuczynienie przysługuje m.in. w sytuacji: uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia (art. 445 § 1 k.c.), utraty osoby najbliższej (art. 446 § 4 k.c.), czy też naruszenia dóbr osobistych (art. 448 k.c.).
Zadośćuczynienie jest trudniejsze do wyceny. W doktrynie i judykaturze wskazuje się, że istotne kryteria mające wpływ na wysokość zadośćuczynienia, to przede wszystkim stopień cierpień fizycznych i psychicznych, ich intensywność, czas trwania, nieodwracalność następstw, rozmiar kalectwa i konsekwencje doznanego uszczerbku w życiu osobistym i społecznym (vide: Wyrok SA w Rzeszowie z dnia 01.10.2015 r., I ACa 198/15).
Co istotne, jeśli z tego samego zdarzenia wynikła szkoda zarówno majątkowa, jak i niemajątkowa, poszkodowany może dochodzić naprawienia tych dwóch rodzajów szkody, co stanowi wyraz zasady pełnego odszkodowania (art. 361 § 2 k.c.) (vide: G. Karaszewski [w:] Kodeks cywilny. Komentarz aktualizowany, red. J. Ciszewski, P. Nazaruk, LEX/el. 2022, art. 445.)
Odszkodowanie a zadośćuczynienie – różnice
Odszkodowanie – szkoda majątkowa, sfera zewnętrzna, cel: wyrównanie powstałej szkody;
Zadośćuczynienie – szkoda niemajątkowa, sfera wewnętrzna, cel: łagodzenie skutków zdarzenia.
Przykład:
Pani Joanna, zawodowa modelka, idąc chodnikiem została potrącona przez jadącego pod wpływem alkoholu Pana Marka. W wyniku tego zdarzenia, Pani Joanna doznała poważnego złamania nogi, które wymagało operacji oraz długiego leczenia i rehabilitacji. Ponadto, drogi telefon i laptop (warte łącznie 10 598 zł) jakie miała przy sobie Pani Joanna uległy niedającemu się naprawić zniszczeniu. Zdarzenie to spowodowało, iż została z nią rozwiązania współpraca, którą niedługo miała rozpocząć. W konsekwencji utraciła ona zarobek w wysokości 50 000 zł. Cała ta sytuacja wpłynęła na stan psychiczny Pani Joanny, bowiem złamanie uniemożliwiało chodzenie na szpilkach, co dodatkowo wykluczało ją z możliwości wykonywania zawodu, który bardzo lubiła. Pani Joanna po roku od zdarzenia nadal uczęszcza na terapię. Łączne koszty leczenia wyniosły ją 11 345,65 zł.
W takiej sytuacji Pani Joanna ma możliwość dochodzenia kwoty odszkodowania w wysokości 71 943,65 zł, obejmującego koszty leczenia, zniszczonego sprzętu oraz utraconego zarobku (szkoda majątkowa), jak również zadośćuczynienia w odpowiedniej wysokości mającej załagodzić skutki doznanych cierpień fizycznych i psychicznych związanych ze zdarzeniem (szkoda niemajątkowa).
Autor:
mgr Karolina Luty
* Tekst nie stanowi porady prawnej ani opinii, jest wyłącznie poglądem autora.
