W dzisiejszym teksie postaram się udzielić odpowiedzi na pytanie w jakich sytuacjach możliwe jest obniżenie wysokości alimentów. Tekst ten uzupełni moje ostatnie teksty dotyczące możliwości zastosowania przepisu art. 138 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego prawa rodzinnego. Przepis ten stanowi, że w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego. Ostatnie moje teksty dotyczyły „zmian stosunków” (zmian okoliczności) prowadzących do podwyższenia alimentów oraz uchylenia obowiązku alimentacyjnego. Kolejnym wariantem zastosowania w/w przepisu jest zmiana okoliczności prowadząca do obniżenia wysokości alimentów.
Generalnie należy stwierdzić, że obniżenie alimentów może nastąpić w sytuacji gdy zmniejszyły się potrzeby uprawnionego lub pogorszyła się sytuacja materialna i majątkowa zobowiązanego. W praktyce możliwa jest również sytuacja, w której zarówno zmniejszyły się potrzeby uprawnione jak i pogorszyła się sytuacja finansowa zobowiązanego.
Przykładem sytuacji, w której możliwe jest żądanie obniżenia wysokości alimentów jest istnienie ważnego powodu do zmiany zatrudnienia na mniej zyskowne powodujące zmniejszenie się zarobków zobowiązanego do alimentacji, chyba że pogorszeniu się sytuacji zarobkowej zobowiązanego do alimentacji odpowiada równoznaczny wzrost potrzeb uprawnionych do alimentacji, a zasądzone na rzecz uprawnionych alimenty nie przekraczają możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego (wyrok Sądu Najwyższego z 12.3.1973 r., III CRN 6/73).
Dopuszczalna jest również zmiana wysokości świadczeń alimentacyjnych za okres poprzedzający złożenie pozwu w przypadku gdy wystąpiły okoliczności usprawiedliwiające takie żądanie. Jednak objęcie okresu sprzed wytoczenia powództwa powinno wynikać wprost z sentencji wyroku. W przeciwnym razie obowiązek alimentacyjny ulega zmianie z dniem uprawomocnienia się wyroku.
Obniżenie alimentów – jak się bronić?
Możliwość żądania zmiany świadczeń alimentacyjnych z mocą wsteczną przez zmniejszenie ich wysokości jest dopuszczalna nawet wówczas, gdy alimenty zostały już wyegzekwowane. Jednak w takim przypadku uprawniony może bronić się przed koniecznością zwrotu wyegzekwowanych już alimentów podnosząc, że uzyskaną korzyść (alimenty) zużył w taki sposób, że nie jest już wzbogacony (art. 409 kodeksu cywilnego).
Powództwo o zmniejszenie wysokości świadczeń alimentacyjnych może być zabezpieczone poprzez zawieszenie prowadzonego postępowania egzekucyjnego. Jednak z uwagi na szczególnie uprzywilejowany charakter świadczeń alimentacyjnych do udzielenia takiego zabezpieczenia konieczny jest wysoki stopień uwiarygodnienia powództwa np. poprzez przedstawienie dokumentów świadczących o niepełnosprawności, zaświadczenie o zarobkach.
Zapraszam serdecznie do lektury pozostałych moich wpisów dotyczących zmiany obowiązku alimentacyjnego:
Pozdrawiam
Michał Gruchacz
* Tekst nie stanowi porady ani opinii prawnej jest wyłącznie poglądem autora.
