Skip to main content

Dzisiejszym wpisem postaram się odpowiedzieć na pytanie czy koszty wychowania i wykształcenia ponoszone przez spadkodawcę (rodzica) mogą być zaliczane na poczet zachowku należnego zstępnemu (dziecku).

Kwestię tą reguluje art. 997 kodeksu cywilnego. Zgodnie z treścią tego przepisu jeżeli uprawnionym do zachowku jest zstępny spadkodawcy, zalicza się na należny mu zachowek poniesione przez spadkodawcę koszty wychowania oraz wykształcenia ogólnego i zawodowego, o ile koszty te przekraczają przeciętną miarę przyjętą w danym środowisku.

Jak określana jest przeciętna miara w danym środowisku?

Po pierwsze należy zaznaczyć, że przepis ten umożliwia zaliczanie takich kosztów, ale tylko w takim zakresie w jakim przekraczają one przeciętną miarę w danym środowisku. Przy ustalaniu tej miary należy brać pod uwagę zarówno sytuację konkretnej rodziny, jak i rozmiar kosztów ponoszonych przez rodziny z tego samego środowiska społecznego. W obecnych czasach jest trudne do oceny z uwagi na znaczne zróżnicowanie kosztów ponoszonych na wychowanie i wykształcenie dzieci.

W praktyce do tego przepisu najczęściej sięga się gdy w/w koszty poniesione przez spadkodawcę (rodzica) na rzecz uprawnionego do zachowku (dziecko) w sposób ewidentny odbiegają od normy występującej w danym środowisku lub gdy są one znacząco wyższe od kosztów ponoszonych przez spadkodawcę (rodzica) na pozostałych zstępnych.

Koszty osobiście poniesione przez spadkodawcę

Po drugie zaliczeniu na poczet zachowku podlegają koszty ponoszone tylko osobiście przez samego spadkodawcę. Jeżeli więc to rodzice (małżonkowie) ponosili te koszty wspólnie, to na zachowek można zaliczyć w zasadzie tylko połowę takich kosztów. Zaliczenie tych kosztów w szerszym zakresie byłoby możliwe gdyby udało się udowodnić, że koszty te ponosił spadkodawca np. ze swojego majątku osobistego.

Po trzecie co bardzo istotne zaliczeniu podlega tylko nadwyżka kosztów wychowania i wykształcenia, która przekracza przeciętną miarę przyjętą w danym środowisku, a nie całość poniesionych kosztów.

Podsumowując można powiedzieć, że praktyczne zastosowanie tego przepisu jest raczej niewielkie i wymaga od pozwanego o zapłatę zachowku dużej inicjatywy dowodowej w zakresie wykazania wystąpienia sytuacji określonej w art. 997 kodeksu cywilnego. A co za tym idzie z reguły trudno jest w praktyce obniżyć pozwanemu (spadkobiercy) wysokość należnego powodowi (zstępnemu) zachowku stosując art. 997 kodeksu cywilnego.

Skorzystaj z naszej pomocy z zakresu prawa spadkowego.

Sprawdź czy istnieją inne możliwości obrony w przypadku pozwania o zapłatę zachowku zapoznając się z innymi moimi tekstami:

Gdy sytuacja pozwanej przemawia za obniżeniem wysokości zachowku

Jak pozbawić uprawnionego zachowku lub obniżyć jego wysokość ?

Pozdrawiam

Michał Gruchacz

 

* Tekst nie stanowi porady ani opinii prawnej jest wyłącznie poglądem autora